بحث هدایت انسان توسط خداوند از مباحثی است که در سه بخش قابل طرح است :
۱ هدایت خدا یا خود شخص ؟
۲ تاثیر خواست شخص چگونه است ؟
۳ مقدمات هدایت چیست ؟
بحث هدایت انسان توسط خداوند از مباحثی است که در سه بخش قابل طرح است :
۱ هدایت خدا یا خود شخص ؟
۲ تاثیر خواست شخص چگونه است ؟
۳ مقدمات هدایت چیست ؟
۱ هدایت خدا یا خود شخص ؟
آبات زیادی در قرآن وجود دارد که بسیاری از مترجمین و مفسرین ، هدایت و ضلالت انسان را بر اساس خواست و اراده خداوند تعبیر کرده اند .
از جمله آنها آیه زیر است :
...فَإِنَّ اللَّهَ یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشاء... ۱
... خداوند هر کس را بخواهد گمراه می سازد و هر کس را بخواهد هدایت می کند ...
اما از آنجا که خود قرآن ، مفهوم و معنای خودش را در دل خود به مخاطب القا میکند ، بر اساس آیات مشابه دیگر ، این معنا نه تنها درست نبوده که نقض غرض هدایت الهی است .
هر چند از نظر ترجمه نیز به نظر می رسد مترجم دچار اشتباهی عجیب شده است چرا که ؛
ضمیر فاعلی مستتر در" یشائ " را به " الله " منتسب کرده ، در حالیکه منطقا باید به اسم نزدیکتر به خود که " من " هست ارجاع داده شود .
و از طرف دیگر جمله اسمیه " من یشائ ، " مفعول " یضل " و " یهدی " است که خودش از نظر معنا کامل بوده با این مفهوم که خداوند گمراه و یا هدایت می کند ، هر کس را که گمراهی و یا هدایت بخواهد .
بنابر این ترجمه درست تر چنین است :
پس اگر کسی خواهان گمراهی باشد ، خدا او را گمراه می کند و همچنین اگر هدایت بخواهد ، خدا او را هدایت می کند .
تذکر : مفهوم آیه چنین است که خدا ( سنت حاکم بر هستی ) به خواست شخص ، اثر می بخشد .
به همین دلیل است که حتی خواست پیامبر نیز در هدایت شخص بی تاثیر خواهد بود آنجا که خداوند در قرآن می فرماید :
إنّک لاتهدی من أحببت و لکنّ اللّه یهدی من یشاء و هو أعلم بالمهتدی ۲
تو نمی توانی کسی را که دوست داری هدایت کنی ؛ ولی هر کس بخواهد خداوند او را هدایت می کند؛ و او به هدایت یافتگان آگاهتر است!
و اگر کسی به غیر این معتقد باشد نه تنها از انسان سلب مسئولیت کرده است که خداوند را موجودی خودسر که مخلوقات خود را به گمراهی می کشد و سپس به عذاب گمراهیشان دچار می کند معرفی کرده است !!
در حالی که خود خداوند در قرآن می فرماید :
ولو شاء الله لجعلکم امة واحدة و لکن یضل من یشاء و یهدی من یشاء و لتسئلن عماکنتم تعملون ۳
اگر خداوند می خواست ، همه شما را امت واحده ای قرار می داد ولی هر کس خودش هدایت یا گمراهی بخواهد ، خداوند به خواست او اثر می بخشد و ( بدانید ) قطعا از آنچه که خودتان عمل کنید مورد سوال واقع خواهید شد .
۲ تاثیر خواست شخص چگونه است ؟
بنابراین ، طبق تعبیر فوق ، خود شخص باید هدایت را بخواهد تا هدایت خداوند به او برسد ؛ اما این خواستن ، چگونه خداوند را قانع می کند و به هدایت او می رساند ؟
بر اساس آیه :
و الذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا ۴
ما راه هایمان را به افرادی که تلاش گرانه در مسیر رسیدن به حقیقت حرکت می کنند نشان خواهیم داد .
پس شرط هدایت خداوند ، تهیه مقدمات آن توسط خود شخص انسانی می باشد که در دو چیز بیان شده است :
خواست درونی شخص ( عدم مقاومت در مقابل حقیقت )
جستجو و تلاش برای رسیدن به حقیقت
۳ مقدمات هدایت چیست ؟
خداوند مقدمات هدایت را طبق آیه زیر :
فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه ، اولئک الّذین هدئهم اللّه و اولئک هم اولوا الالباب.۵
پس بندگان مرا بشارت ده! همان کسانی که سخنان را می شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می کنند؛ آنان کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده ، و آنها صاحبان خردند.
در دو چیز معرفی کرده است :
مواجهه با نظریه ها و اقوال مختلف در هر زمینه
تبعیت از بهترین نظریه ( که می تواند یکی از آنها و یا تلفیقی از آنها و یا حتی نظریه جدیدی باشد )
بر اساس آیه فوق ، کسی که مقدمات مذکور را فراهم کند ، گویی شامل هدایت الهی شده است و همانها هستند که خداوند بعنوان صاحبان خرد و اندیشه می شناسد و نتیجتا در گروه بندگان و عباد خاص خود معرفی می نماید .
و کسی که در زمره عباد خداوند قرار گیرد ، همنشین او در محفل انسش خواهد شد ، در حالیکه هم او و هم خداوند از بودن با یکدیگر شادمان هستند .
آنجا که خداوند می فرماید :
یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربک راضیة مرضیة فادخلی فی عبادی وادخلی جنتی ۶
ای جان آرام یافته ، به سوی پروردگارخویش بازگرد در حالی که تو از او خشنود و او از تو خشنود است . پس در میان بندگان من درآی و در بهشت من داخل شو .
۴ در یک کلام :
برای مشمول هدایت خداوندی شدن ، سه مرحله زیر الزامیست :
۱ خواست و اراده شخص مبنی بر نیاز به هدایت
۲ تلاش برای تهیه مقدمات آن
۳ مواجهه و شنیدن اقوال مختلف و تبعیت از بهترینها ، بعنوان مقدمات هدایت .
۵ سه یادآوری :
۱ خداوند را باکی نیست که بنده اش پس از هدایت ، بدلیل اختیاری که دارد ، به راه مستقیم قدم گذارد و یا راه به بیراهه برود آنجا که میفرماید :
انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا ۷
ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد (و پذیرا گردد) یا بر آن چشم بپوشد !
چرا که خداوند است که بی نیاز از هر کفر و ایمان بنده اش بوده و لیکن بنده حتی در بودنش محتاج خداست آنجا که میفرماید :
یا ایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید ۸
ای مردم شما (همگی) نیازمند به خدائید ؛ تنها خداوند است که بی نیاز است و شایسته هر گونه حمد و ستایش .
۲ کتب پیامبران ، بعنوان یک نگاه توحیدی به هستی ، کتاب هدایت بوده ۹ که در صورتی که شخص ، در کنار دیگر نظریه های جهان بینی بشری ، تلاشگرانه و حقیقت جویانه به آنها نگاه کند ، قطعا راه های رسیدن به حقیقت را ، در آنها خواهد یافت ، همانطور که اگر بر مبنای عقل ، و بدون هیچگونه تعصب و یا عناد ، تلاشش را برای یافتن حقیقت بکار گیرد هدایت شده و به آن خواهد رسید . ۱۰
۳ هستند کسانی که در پی جستجوی حقیقت وجودی خود ، که همان خداوند هستی است ، پای در راه کشف شهودی میگذارند و عاشقانه مراقبه نفس میکنند . اینها عارفانه میزبان حضور حضرتش میگردند و جز وصال او نه لذتی مینوشند و نه ماسوایی میبینند و اینان کمیابانند که عشق را مذهبند و دل را کوتاهترین راه برگزیدند .
محمد صالحی
زیر نویسها :
۱- فاطر آیه ۸
۲- قصص ۵
۳- بطور مثال : زمر آیه ۳ و غافر آیه ۲۸ و ...
۴- عنکبوت آیه ۶۹
۵- زمر آیات ۱۷ و ۱۸
۶- سوره فجر آیات ۲۷ تا ۳۰
۷- انسان آیه ۳
۸- فاطر آیه ۱۵
۹- انّا انزلنا التوراة فیها هدیً و نور (مائده/ ۴۴) ؛ و آتیناه الانجیل فیه هدیً و نور (مائده/۴۶ (؛ان هذا القران یهدی للتی هی اقوم ( اسرا / ۹ )
۱۰- و قالوا لو کنا نسمع او نعقل ما کنا فی اصحاب السعیر (سوره ملک ۱۰ ) و ( زیانکاران در آخرت ) اعتراف می کنند که اگر در دنیا به سخن پیامبران و شرایع آنها گوش سپرده بودیم ، و یا در فهم و مدیریت سرنوشت خود ، راه عقلانی را پیش گرفته بودیم ، اکنون از جهنمیان نبودیم .
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ ﴿١﴾ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ ﴿٢﴾ إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الأبْتَرُ ﴿٣﴾
به نام خداوند بخشنده مهربان
ما تو را کوثر (یعنی عطای بسیار چون کثرت فرزند) بخشیدیم. ( 1 )
پس تو هم برای خدایت به نماز (و طاعت) و قربانی (و مناسک حج) بپرداز. ( 2 )
که محققا دشمن بدگوی تو (عاص بن وائل) مقطوع النسل است (و نسل تو تا قیامت به کثرت و برکت و عزت باقی است). ( 3 )
فضیلت و خواص سوره کوثر
یکصدو هشتمین سوره قرآن کریم است که مکی و 3 آیه دارد.
مفسران قرآن کریم گفته اند: این سوره در شأن و منزلت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها نازل شده است.(1)
روزی پیامبر صلی الله علیه واله وسلم را دیدند که در حال تبسم بود پرسیدند: ای رسول خدا چه چیزی موجب خنده شما شده است؟ فرمود: سوره ای بر من نازل شده است و بعد سوره کوث را قرائت نمودند و گفتند: آیا می دانید کوثر چیست؟ گفتند خدا و رسولش آگاهترند. پیامبر فرمود: کوثر نهری در بهشت است که خداوند با ان مرا به خیر کثیری وعده داده است و آن حوض من است که امتم در کنار آن بر من وارد می شوند.(2)
در فضیلت این سوره از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم روایت شده است : هر کس سوره کوثر را تلاوت نماید خداوند از آب نهرهای بهشت به او می نوشاند و اجر و پاداش او به اندازه تمامی قربانی های روز عید قربان است. (3)
از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده است: هر کس در نمازهای واجب یا مستحب خود سوره کوثر را قرائت نماید خداوند از آب حوض کوثر به او بنوشاند و کنار درخت طوبی همجوار رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم خواهد شد.(4)
آثار وبرکات سوره
1) دیدن رسول خدا صلی الله علیه و اله در خواب
از رسول خدا صلی الله علیه و اله وسلم روایت شده: هر کس سوره کوثر را در شب جمعه 100مرتبه تلاوت نماید رسول خدا را درخواب خواهد دید.(5)
به همین مضمون از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده استک هر کس سوره کوثر را در شب جمعه پس از نمازی که در نیمه شب می خواند صد مرتبه بخواند به اذن خدا رسولش را در خواب خواهد دید.(6)
2) برای دور کردن افراد از خود
اگر بخواهی کسی را از خود دور کنی 9 مرتبه سوره کوثر را بخوان و به جانب او بدم به اختیار خود راه کج می کند و می رود.(7)
ختم مجرب
· برای غنا و توانگری
روز چهارشنبه 40 مرتبه سوره کوثر را به نیت ثروت و توانگری بخواند.(8)
_____________________
پی نوشت:
(1) بحارالانوار، ج8، ص16
(2) منتخب الکلام فی تفسیر الاحلام،ج1، ص74
(3) جامع الاحادیث الشیعه، ج15، ص131
(4) ثواب الاعمال، ص126
(5) منتخب الکلام فی تفسیرالاحلام، ج1، ص74
(6) روض الجنان و روح الجنان، ج20، ص421
(7) تعطیرالانام فی تعبیرالمنام،ج1، ص353
(8) درمان با قران، ص167
قاطعانهترین سوره قرآن
نه گفتن هنر بسیار مهمی است که از مهارتهای لازم زندگی به شمار میرود. بسیاری از مشکلات بزرگ و کوچکی که ما در زندگی داریم بخاطر این است که توانایی و جرأت و جسارت نه گفتن را نداریم.
سوره
به زبان امروزی ها رودربایستی باعث میشود گاهی اوقات از حق و حقوق خود بگذریم و دچار بسیاری از مشکلات شویم.
این مسئله زمانی بسیار حاد و لاعلاج میشود که پا را از خط قرمزهای دین فراتر گذاشته و نعوذبالله وارد حرام و معصیت الهی میشویم.
فقطبخاطر اینکه نتوانستیم نه بگوئیم، خجالت کشیدیم و یا رویمان نشد. خداوند پیامبر را به قاطعیت در دین فرا میخواند و او را الگویی قرار میدهد تا امت پیامبر قاطعیت را از او بیاموزند و در بهترین زمان سوره کافرون را بر قلب نازنین پیامبر نازل می کند تا اورا یاری نماید .
به نام خداوند رحمتگر مهربان
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
بگو اى کافران (1)
قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ (1)
آنچه مىپرستید نمىپرستم (2)
لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ (2)
و آنچه مىپرستم شما نمىپرستید (3)
وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ (3)
و نه آنچه پرستیدید من مىپرستم (4)
وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَّا عَبَدتُّمْ (4)
و نه آنچه مىپرستم شما مىپرستید (5)
وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ (5)
دین شما براى خودتان و دین من براى خودم (6)
لَکُمْ دِینُکُمْ وَلِیَ دِینِ (6)
لحن سوره نشان میدهد در زمانی نازل شده که مسلمانان در اقلیت و کفار در اکثریت و پیامبر از ناحیه آنها سخت در فشارهای اقتصادی، اجتماعی، روانی بودو اصرار داشتند با این تحریمها او را به سازش بکشانند، پیامبر دست رد به سینه همه آنها میزند و آنها را به طور کلی مأیوس میکند